ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (2)

Παράλληλα κείμενα

1.   Διονύσιος Σολωμός

Ο Κρητικός

Ἀπὸ τὸ «Ποιήματα καὶ Πεζά».
Ἐπιμέλεια-Εἰσαγωγὲς Στυλιανὸς Ἀλεξίου. Ἔκδ. στιγμή, Ἀθήνα 1994.


ΙII

Ἀκόμη έβάστουνε ἡ βροντή....
Κι ἡ θάλασσα, ποὺ σκίρτησε σὰν τὸ χοχλὸ ποὺ βράζει,
ἡσύχασε καὶ ἔγινε ὅλο ἡσυχία καὶ πάστρα,
σὰν περιβόλι εὐώδησε κι ἐδέχτηκε ὅλα τ' ἂστρα•
κάτι κρυφὸ μυστήριο ἐστένεψε τὴ φύση
κάθε ὀμορφιὰ νὰ στολιστεῖ καὶ τὸ θυμὸ ν' ἀφήσει.
Δὲν εἶν' πνοὴ στὸν οὐρανό, στὴ θάλασσα, φυσώντας
οὔτε ὅσο κάνει στὸν ἀνθὸ ἡ μέλισσα περνώντας,
ὅμως κοντὰ στὴν κορασιά, ποὺ μ' ἔσφιξε κι ἐχάρη,
ἐσειόνταν τ' ὁλοστρόγγυλο καὶ λαγαρὸ φεγγάρι•
καὶ ξετυλίζει ὀγλήγορα κάτι ποὺ ἐκεῖθε βγαίνει,
κι ὀμπρός μου ἰδοὺ ποὺ βρέθηκε μία φεγγαροντυμένη.
Ἔτρεμε τὸ δροσάτο φῶς στὴ θεϊκιὰ θωριά της,
στὰ μάτια της τὰ ὁλόμαυρα καὶ στὰ χρυσὰ μαλλιά της.
IV
Ἐκοίταξε τ' ἀστέρια, κι ἐκεῖνα ἀναγαλλιάσαν,
καὶ τὴν ἀχτινοβόλησαν καὶ δὲν τὴν ἐσκεπάσαν•
κι ἀπὸ τὸ πέλαο, ποὺ πατεῖ χωρὶς νὰ τὸ σουφρώνει,
κυπαρισσένιο ἀνάερα τ' ἀνάστημα σηκώνει,
κι ἀνεῖ τσ' ἀγκάλες μ' ἔρωτα καὶ μὲ ταπεινοσύνη,
κι ἔδειξε πάσαν ὀμορφιὰ καὶ πάσαν καλοσύνη.
Τότε ἀπὸ φῶς μεσημερνὸ ἡ νύχτα πλημμυρίζει,
κι ἡ χτίσις ἔγινε ναὸς ποὺ ὁλοῦθε λαμπυρίζει.
Τέλος σ' ἐμὲ ποὺ βρίσκομουν ὀμπρὸς της μὲς στὰ ρεῖθρα,
καταπὼς στέκει στὸ Βοριὰ ἡ πετροκαλαμήθρα,
ὄχι στὴν κόρη, ἀλλὰ σ' ἐμὲ τὴν κεφαλὴ της κλίνει•
τὴν κοίταζα ὁ βαριόμοιρος, μ' ἐκοίταζε κι ἐκείνη.
Ἔλεγα πὼς τὴν εἶχα ἰδεῖ πολὺν καιρὸν ὀπίσω,
κὰν σὲ ναὸ ζωγραφιστὴ μὲ θαυμασμὸ περίσσο,
κάνε τὴν εἶχε ἐρωτικὰ ποιήσει ὁ λογισμός μου,
κὰν τ' ὄνειρο, ὅταν μ' ἔθρεφε τὸ γάλα τῆς μητρὸς μου•
ἤτανε μνήμη παλαιή, γλυκειὰ κι ἀστοχισμένη,
ποὺ ὀμπρός μου τώρα μ' ὅλη της τὴ δύναμη προβαίνει.


2. Από την ΑΝΘΟΛΟΓΊΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΎ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΎ
του Νικολάου Πολίτη
ΠΩΣ ΠΙΑΝΕΤΑΙ ΓΗ ΑΓΑΠΗ
Εβγάτε αγόρια 'ς το χορό, κοράσια 'ς τα τραγούδια,
πέστε και τραγουδήσετε πώς πιάνεται γη αγάπη.
Από τα μάτια πιάνεται, 'ς τα χείλια κατεβαίνει,
κι' από τα χείλια 'ς την καρδιά ριζώνει και δε βγαίνει.


94

Το παλληκάρι το καλό παράκαιρα γεράζει,
γεράζει από τοις όμορφαις κι' από τοις μαυρομάταις.
Η αγάπη θέλει φρόνηση, θέλει ταπεινοσύνη,
θέλει λαγού περπατησιά, αϊτού γληγοροσύνη.
Όντας διαβαίνη με πολλούς, να κάνη πως δε γλέπει,
κι' όντας διαβαίνη μοναχός, γλυκό φιλί ν' αρπάζη.
Κι' όταν του λεν πώς πόρεψες, να λέη της αγάπης.
"Καλοπερνώ όντας έρχωμαι, κακοπερνώ όντας φεύγω.


3.

Η Πορτοκαλένια

Oδυσσέας  Ελύτης

Tόσο πολύ τη μέθυσε ο χυμός του ήλιου Που έγειρε το κεφάλι της και δέχτηκε να γίνει Σιγά-σιγά : η μικρή Πορτοκαλένια ! Έτσι καθώς γλαυκόλαμψαν οι εφτά ουρανοί Έτσι καθώς αγγίξαν μια φωτιά τα κρύσταλλα Έτσι καθώς αστράψανε χελιδονοουρές Σάστισαν πάνω οι άγγελοι και κάτω οι κοπελιές Σάστισαν πάνω οι πελαργοί και κάτω τα παγόνια Kι όλα μαζί συνάχτηκαν κι όλα μαζί την είδαν Kι όλα μαζί τη φώναξαν : Πορτοκαλένια ! Mεθάει το κλήμα κι ο σκορπιός μεθάει ο κόσμος όλος Όμως της μέρας η κεντιά τον πόνο δεν αφήνει Tη λέει ο νάνος ερωδιός μέσα στα σκουληκάκια Tη λέει ο χτύπος του νερού μέσ’ στις χρυσοστιγμές Tη λέει κι η δρόσο στου καλού βοριά το απανωχείλι : Σήκω μικρή μικρή μικρή Πορτοκαλένια ! Όπως σε ξέρει το φιλί κανένας δεν σε ξέρει Mήτε σε ξέρει ο γελαστός Θεός Που με το χέρι του ανοιχτό στη φλογερή αντηλιά Γυμνή σε δείχνει στους τριανταδυό του ανέμους !

(από το Ήλιος ο Πρώτος, Ίκαρος 1963) 4.  Σερενάδα στο παράθυρο του σοφού Ζαχαρίας  Παπαντωνίου Σοφέ μου, το τετράσοφο Που σε φωτάει λυχνάρι Nάτανε, λέει, φεγγάρι Kαι συ είκοσι χρονώ ! Nάτανε τάχα η γνώση σου Mε τον αγέρα αμάχη, Για δασωμένη ράχη ξεκίνημα πρωινό… Nάτανε τάχα η σκέψη σου Συρτού χορού τραγούδια Mιαν αγκαλιά λουλούδια Mιαν ιστορία τρελλή, Tα μύρια που δε γνώρισες Nερό θαν τάειχες μάθει Mε δάσκαλο τα πάθη M’ ένα κλεφτό φιλί. Πολύ την καταφρόνεσες Tη ζωή, πανάθεμά τη… Kαι τώρα ; Eίναι φευγάτη Σαν όνειρο πρωινό. Xειλάκια ανθούν στη γειτονιά Γαρούφαλα στη γλάστρα– Kαι συ διαβάζεις τ’ άστρα Kαι το βαθύ ουρανό. (από Τα θεία δώρα, Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ιωάννου Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. χ.χ.) Εντοπίστε ομοιότητες και διαφορές ως προς το περιεχόμενο με το "Ονειρο στο κύμα"

Φύλλα εργασίας (1) - Όνειρο στο κύμα

Επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες
www.politislogos.blogspot.com,

<object type="application/x-shockwave-flash" style="width:640px;height:480px;" data="http://www.edutv.gr/mambots/content/jw_allvideos/players/mediaplayer_4.0.46.swf">,

http://www.tovima.gr/society/article/?aid=375691,
http://www.snhell.gr/chronology/index.html, ανοίγετε αριστερά το Χρονολόγιο, αφού τοποθετήσετε την κατάλληλη λέξη στην Αναζήτηση,

http://www.myriobiblos.gr/library%20home.htm, ανοίγετε αριστερά το σελιδοδείκτη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ, ΔΟΚΙΜΙΟ, ΗΛ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΌΠΟΥΛΟΣ " ΠΈΝΤΕ ΚΕΊΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΆΝΤΗ". Κατόπιν, κάτω από το ΔΟΚΙΜΙΟ, ανοίγετε ΚΡΙΤΙΚΕΣ, ΚΩΣΤΗς ΠΑΛΑΜΑΣ"ΑΛ. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ"

βάλτε στη μηχανή αναζήτησης "ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ", αφού ανοίξει η ιστοσελίδα, επιλέξτε την τάξη Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ, ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ, ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ, ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ "ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ -ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΟ ΚΥΜΑ"

http://latistor.blogspot.com/2010/09/blog-post_6145.html(που αφορά στον Παπαδιαμάντη)
 Αφού μελετήσετε το προτεινόμενο υλικό απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:


1. Τεκμηριώστε με πέντε βιωματικού χαρακτήρα αναφορές την άποψη πως ο Παπαδιαμάντης είναι κατεξοχήν βιωματικός συγγραφέας ("Δεν ηξεύρω αν η κόρη ... Ω! ας ήμην ακόμη βοσκός εις τα όρη!...")

2. Εντοπίστε τρεις αφηγηματικές τεχνικές στο κείμενο

3. Ποια η λειτουργία της περιγραφής του "κατάμερου του βοσκού" στην εξέλιξη της υπόθεσης;

4. Ποια τα στάδια της ζωής του γηραιού Σισώη στην εγκιβωτισμένη αφήγηση; Συγκρίνετέ τα με τα στάδια της ζωής του βοσκού και εντοπίστε ομοιότητες ή διαφορές. Είναι λειτουργικά ενταγμένη η εγκιβωτισμένη αφήγηση στην εξέλιξη του διηγήματος;

5. Σκιαγραφήστε τη ζωή του βοσκού και ερμηνεύστε την αιτία της ευτυχίας του

6. Σκιαγραφήστε τη ζωή του δικηγόρου και ερμηνεύστε την αιτία της δυστυχίας του

7. Πώς ερμηνεύεται ο χαρακτηρισμός της Μοσχούλας ως κοινή απόγονος της Εύας στο τέλος του διηγήματος, εφόσον στην προηγούμενη ενότητα ο αφηγητής την χαρακτήρισε "όνειρον";

8. Εντοπίστε τις προσημάνσεις για το κεντρικό επεισόδιο

9. Σχολιάστε τη θέση της γυναίκας στο παπαδιαμαντικό σύμπαν σε συνάρτηση με την κοινωνία της εποχής

10. Εντοπίστε τα εκφραστικά μέσα που δίνουν ποιητικότητα στο κείμενο

11. Πώς ερμηνεύεται η άποψη πως στο διήγημα υπάρχουν παγανιστικά στοιχεία;

12. Σχολιάστε την ιδιοτυπία της γλώσσας του Παπαδιαμάντη

13. Πώς οι γλωσσικές επιλογές υπηρετούν την προθετικότητα της αφήγησης;

14. Εντοπίστε τα ηθογραφικά και λαογραφικά στοιχεία του διηγήματος

15. Ο ρεαλισμός και ο ρομαντισμός, δυο αντίθετα ρεύματα, διακρίνονται στο διήγημα. Εντοπίστε πέντε, τουλάχιστον, σημεία και ερμηνεύστε αυτή την αντινομία.

16. Σχολιάστε το είδος του αφηγητή που επιλέγει ο Παπαδιαμάντης, τη σχέση αφηγητή - πρωταγωνιστή - συγγραφέα  και τη σημασία αυτής της επιλογής στην επίτευξη της πειστικότητας. Ποιος ο ρόλος της φράσης "Δια την αντιγραφήν -  Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης'';

17. Περιγράψτε το ρόλο της φύσης στο διήγημα. Εντοπίστε την εποιρροή της στον ψυχισμό του ήρωα.

18. Πώς συνδέεται ο τίτλος με το περιεχόμενο, τη δομή και το ύφος του διηγήματος;